Aardbevingen in Nederland? Je denkt dan aan de aardbevingen door gaswinning in Groningen. Maar natuurlijke tektonische aardbevingen komen juist voor in Limburg. En dat is vaker dan je zou verwachten. Gelukkig zijn ze doorgaans zo zwak, dat ze weinig worden opgemerkt.
Aardbevingen die delen van Nederland laten schudden vinden doorgaans hun bron in Engeland, België, het zuidoosten van Nederland of Duitsland. Met name het gebied ten oosten van Aken is een seismisch actief gebied. Zelfs voor Duitse begrippen is het een actief gebied.
Kans op aardbeving Nederland
De grootste kans op een tektonische aardbeving in Nederland heb je in Limburg, daarna gevolgd door Noord-Brabant. Incidenteel doet Gelderland ook nog een beetje mee.
De meeste aardbevingen hebben we niet eens in de gaten. En is er dan een aardbeving, dan is er een flinke kans dat je hem hebt gemist omdat je sliep of in een drukke omgeving was. Zelfs het nieuws mist deze aardbevingen. Alleen via deze pagina bij het KNMI kun je zien dat er een aardbeving is voorgekomen.
Gasbevingen
In Groningen en soms Drenthe komen sinds 1986 gasbevingen voor. Het gaat vaak om een korte aardschok op 3 kilometer diepte. Doordat dit vlakbij het aardoppervlak is, is de schade groter dan bij een tektonische aardbeving. Pas in de jaren 10 van deze eeuw werd toegegeven dat de bevingen en de schade een menselijke oorzaak hebben. De doofpottactiek van de Overheid en NAM die dertig jaar duurde onder de kabinetten Lubbers (CDA), Kok (PvdA) en Balkenende (CDA) hebben bijgedragen aan een wantrouwen tegen de huidige Rijksoverheid. Deze pagina gaat over natuurlijke aardbevingen in Nederland.
Historische aardbevingen
In het verleden heeft Nederland met diverse aardbevingen te maken gehad die indruk maakten op de bevolking. In 1692 vond bij Verviers een aardbeving plaats die met een kracht van M6.3 als de zwaarste van West Europa wordt beschouwd. Deze schok liet Amsterdam trillen, waarbij zelfs klokken geluid maakten. Zie de afbeelding van het Rijksmuseum hiernaast.
In 1756 was er een krachtige aardbeving in Düren (Duitsland). Deze werd in Nederland flink gevoeld. Tussen 1755 en 1762 werden er veel aardbevingen in ons land gevoeld en met name in Limburg kwam er geen eind aan. Voornamelijk ging het hier om bevingen die hun epicentra ten oosten van Aken hadden. Het toeval wil dat deze actieve seismische periode volgde op een zeer krachtige zeebeving bij Lissabon voor de kust. Maar de relatie is verder onduidelijk.
Zwaarste aardbevingen Nederland en omgeving
- 18 september 1692 – Verviers (M6.3)
- 18 februari 1756 – Düren (M6.1-M6.4)
- 7 juni 1931 – Doggersbank (M6.1)
- 21 mei 1382 – Zuidelijke Noordzee (M5.8-M6.0)
- 20 januari 1760 – Düren (M5.8)
- 6 april 1580 – Nauw van Calais (M5.8)
- 13 april 1992 – Linne (M5.8)
Ingesloten wind oorzaak aardbevingen
Schrijvers over de aardbevingen wisten niet goed wat de oorzaak was. Wel was men overtuigd dat het geen zeemonsters meer waren, zoals 2000 jaar terug nog werd gedacht. Men vermoedde nu dat het te maken had met wind dat was ingesloten in onderaardse grotten. Wetenschappers uit Wenen komen op 3 januari 1756 met het bericht naar buiten dat ze meer aardbevingen voor de periode eind februari en begin maart verwachten. Dit omdat ,,zeer hevige onderaardfche Winden zig zullen verheffen”. Het ontsnappen van de wind uit onderaardse ruimten wordt door Mobachius uit ’s Hertogenbosch als bewezen beschouwd. Hij merkt op dat het tijdens de beving van 18 februari 1756 windstil was. Later op de dag ging het stormen, waardoor duidelijk is dat de wind na ontsnapping uit de grond vrij spel heeft gekregen.
Lees meer over historische aardbevingen in het Kromme Rijngebied (pdf)
Recente aardbeving Nederland
Tussen 1926 en 1938 waren er relatief veel aardbevingen. Daarvoor was het 80 jaar rustig geweest. De epicentra lagen in Engeland, België, Duitsland en Nederland. De aardbeving van 1932 in Schijndel (voorheen Uden) zorgde voor meerdere naschokken en maakte Nederland bewust. Belangrijk verschil met eerder was dat wetenschappers het principe van aardbevingen hadden ontdekt. Ook konden ze aardbevingen meten.
De Tweede Wereldoorlog heeft deze bevingsperiode uit ons collectief geheugen gegrift. Pas in 1992 wist Nederland dat we weer meededen op seismologisch gebied, toen in de omgeving van Roermond er een flinke aardbeving was.
Bij de aardbeving in 2011 ten zuidoosten van Nijmegen werd via internet de intensiteit bepaald. Daarbij werd ontdekt dat er gebieden waren waar de aardbeving beter was gevoeld dan elders. De ondergrond is hier de oorzaak van. Eigenlijk was dit ook al bekend van historische aardbevingen, maar nu kon dit tot op gemeentelijk niveau worden vastgelegd. Het blijkt dat Midden Nederland vanwege de grondsoort beter in staat is bevingen van elders waar te nemen dan bijvoorbeeld De Kempen.
Naamgeving
Op 1 januari 2016 heeft het KNMI de historische aardbevingen in Nederland een andere naam gegeven. Voorheen werd de aardbeving genoemd naar het dichtstbijzijnde dorps- of stadskern, tegenwoordig naar de gemeente waar deze is waargenomen. Zo is de aardbeving van Uden nu de aardbeving van Schijndel. Overigens is de gemeente Schijndel alweer opgeheven.
Aardbeving waarnemen
Zwakke aardbevingen worden niet gevoeld. Maar je kunt ze wel voelen als je er aandacht voor hebt. Zo voelde een seismoloog van het KNMI een trilling in zijn huis in Bilthoven. Toen hij later op de seismograaf in De Bilt keek, zag hij daadwerkelijk een uitslag van de meters. Belangrijk is dat als je een trilling voelt, hoe zwak ook je direct de tijd noteert. Later kun je snel zien of het daadwerkelijk een aardbeving was. Let ook op je omgeving en op de reactie van dieren.
Zelf bevond ik me ergens in 2012 in de duinen in Castricum. Het gebied heeft soms te maken met gasbevingen. De ondergrond van de duinen bestaat uit zandgrond. Beslist niet zo gevoelig dus als trillingsgevoelige veengrond. Zittend op de grond voelde ik duidelijk de grond enkele seconden trillen. Geen KNMI-registratie die het verder heeft geregistreerd. Daar was de trilling te zwak en te ver weg voor.
Tegenwoordig is de apparatuur wel al zodanig gevoelig dat de Engelse seismologische dienst negatieve waarden op de schaal van Richter registreert.
Opmerkelijk
- Op 25 augustus 2023 werd een aardbeving bij Groningen gemeten met een sterkte van M0,0.
- In Engeland worden aardbevingen met een negatieve waarde gemeten op de schaal van Richter.
Aardbeving Nederland geweest?
Vrij snel na een aardbeving in de buurt kun je via diverse landen kijken of er daadwerkelijk iets is geweest. Soms zie je dat het ene land wel een aardbeving vermeldt en het andere land niet.